12.1 Ël sistema fiscal

Ancheuj ël raport tra sitadin e fisch a l’è un raport ëd conflitualità ch’a l’è arivà a livelj sensa precedent, conseguensa dla pression fiscal ch’a l‘é nen raporta a l'eficensa dji servissi erogà da le Stat e da le Aministrassion Publiche.
Una Padania Libera a dev tene cont nen mach dla pression fiscal ma, për fé quadré ij cont publich, an particular dle spèise dl'aparà publich.
Ël Sistema fiscal a dev esse snel për evité ij cost elevà ëd control, a dev nen peisé ant ij confront dël sitadin che, oltra la tassassion vera e propia, ancheuj a dev sostene spèise ëd gestion (comercialista e consulent pì svarià) fra le pi aute dël mond.
Un autr concet ch’a dev esse introdot a l’è col dël vincol dle intrade ansima spèise specifiche, an particolar për lon ch’a riguarda una serie ëd tasse direte ansima ij consum: un esempi ansima tuti a l’è col dla tassassion ansima ij carburant ch’a dev esse utilisà për tut lon ch’a consern, viabilità e trasport e nen finì ant ël calderon incontrolabil dle casse publiche.

Për sintetisé la tassassion a peul esse definìa parej:

	Tassassion ansima ij consum (l'IVA d’ancheuj) ansima un massim ëd tre aliquote (bin ëd prima necessità, bini ëd lusso e tuti ij autri bin);
	Tassassion ansima le persone fisiche (l'Irpef d’ancheuj) ch’a dev esse domanà da ij Comun ai singoj sitadin second le dichiarssion presentà da sti ultim;
	Tassassion ansima ij redit për tuti i soget produtiv (singoij o società);
	Tassassion particolar (vëdde carburant, gener ëd monopoli, valor bolà, ecc.) vincolà e destinà a coaté ij cost dij singoj setor.

Tute le autre forme ëdi tassassion a devo esse cancelà për përmétte una semplificassion ch’a riduria ij cost ëd gestion dël sistema fiscal, e dle impreise e an particolar a faciliteria l' "esistenaa" dij singoj sitadin.

12.2 La tassassion ansima le përson-e

A deve cambié ël raport ëd tassassion ansima le përson-e che ancheuj a impon al sitadin ëd denunsié propi redit. Ant un sistema civil a dovran esse le Istitussion e an particolar ij Comun a fese carich ëd ciamé ai sitadin ij sòld dle tasse second le dichiarassion faite dai sitadini stess al net ëd tute le spèise sostenue. An costa manera ògni singol sitadin a sarà controlor antievasion dal moment ch’a l’è interessà a documenté tute le spèise sin a l'ultim centesim.
An pi tuti ij sitadin a devo esse ponù an sl’istess livel donca ij travajeur dipendent a dovran riceve l'antera busta paga: a sarà so dovej dichiaré a la fin dl’ani ij redit totaj, versé periodicament ij contribut pensionistich e assistensialistich ai Fond publici e/o Privà, ma a sarà compit dij singoj comun ciamé a tuti ij sitadin ël dovù.

12.3 La tassassion ansima ij redit

La tassazione ansima ij redit a dev esse aplicà a tut lon ch’a fa redit, da ij capitaj a le impreis, a le proprietà (con ecession dla prima ca ch’a dev esse esent da quaichesia preliev fiscal) con una percentual gradual second al valor.
Contrariament a la tassassion ansima le përson-e, ant ël cas dla tassassio anima ij redit a dovran esse ij soget interessà a versé le imposte previste e a sarà compit dij Comun a controlé che coste a sio regolarment e equament versà: lon perché as presupon che impreise o titolar dij redit ëd capital o imobiliar superior a la prima ca sio a l'autessa ëd segue un sistema ëd tassassion pi articolà.

12.4 Ël raport sitadin - istitussion

Ël fisch a dev esse vist da sitadin e impreise nen come un nemis o un opresor, ma come una nos portanta dla chërsua dla coletività.Ant la realtà ël sitadin a dev sentise an dovej ëd paghé le tasse an condission acetabij. Da l'autra part le Istitussion a devo fornì ai sitadini coi servissi necessari për un vive coret.
Ël raport tra sitadin e Istitussion a dev cambié ma për arivé a cost obietiv a bzògna incute ant ël sitadino la fiusa che ël dané gestì da l'aparà publich a l’è bin spendù e ai përmét d’acede a servissi eficent o ant ël cas contrari ai përmet d’arivolgse ai Privà (vëdde Pension o Sanità) sensa dovej sborsé cifre inacesibij.

12.5 Ël ròl dij Comun

Ij Comun ant un sistema democratich federalista con un fisch giust a devo diventé, singolarment o consorsià, ij esator fiscaj e ij controlor. A sua volta ëi getit fiscal cheujù a dovrà esse trasferì ai livej superior al net dle tratenue previste da la ripartission ëd lege. An pratica as va a invertì ël mecanism d’ancheuj ch’a preved la racòlta a livel sentral e ël trasferiment a Region, Province e Comun.
Con ëi neuv sistema ël Comun a vniria a riveste ëi ròl principal e l'interlocutor primari ant ij confront dël sitadin. Ij Comun, an pì, a vnirio responsabilisà a programé la propra chërsua a tutela dij propi interessi: pi aumenta ël redit local pi ëi Comun ancamera sòld dle tasse.
A livej superior a dovrà peui esse creà una cassa ëd compensassion për coi Comun ch’as treuvo an dificoltà economica e social e ca l’an nen avù la possibilità d’ elaboré una programassion d’ësvilup suficent për un manteniment autonom.